Hacı Bektaş Veli hakkında neler biliyorsunuz?
- Cevap: Hacı Bektâş Velî; Mistik, seyyid, mutasavvıf, âlim ve İslam filozofu. Alevi-Bektâşilik’in fikir ve isim öncülerindendir. Kendisinin yolunu takip edenlere Bektâşi adı verilir.
Alevilik-Bektaşilikte ehl-i beyt sevgisinin önemli bir yeri vardır. Ehl-i beyt; Hz. Peygamber’in (s.a.v.) ev halkı anlamına gelir. Pek çok İslam âlimine göre ehl-i beyt; Hz. Muhammed’le (s.a.v.) birlikte Hz. Ali (r.a.), Hz. Fatıma (r.a.), Hz. Haşan (r.a.) ve Hz. Hüseyin’den (r.a.) oluşmaktadır. Alevilik-Bektaşilik düşüncesine göre her Müslüman, ehl-i beyti sevmeli ve saymalıdır. Kerbelâ’da günlerce aç ve susuz bırakılarak şehit edilen ehl-i beyt mensuplarının acısını da yüreğinde hissetmelidir.
- Cevap: Bu sayfada herhangi bir soru bulunmamaktadır.
Alevilik-Bektaşilikte en çok önem verilen ilkelerden biri de on iki imam inancıdır. On iki imam inancı; Alevilik-Bektaşilikte Hz. Muhammed’den (s.a.v.) sonra önder olarak kabul edilen ve Hz. Ali (r.a.) ile Hz. Fatıma’nın (r.a.) soyundan gelen on iki kişiyi ifade eder. Buna göre on iki imam sırasıyla şu kişilerden oluşur:
1. Hz. Ali (r.a.)
2. Hz. Haşan (r.a.)
3. Hz. Hüseyin (r.a.)
4. İmam Zeynelabidin
5. İmam Muhammed Bakır
6. İmam Cafer Sadık
7. İmam Musa Kazım
8. İmam Ali Rıza
9. İmam Muhammed Tâki
10. İmam Ali Naki
11. İmam Haşan Askeri
12. İmam Muhammed Mehdi
Alevilik-Bektaşilikte önem verilen ilkeler içerisinde en çok dikkatinizi çekenler hangileridir? Bunlardan üç tanesini yazınız.
Cevap:
Alevilikte misafirperliğin ve dostluğun önemi büyüktür. Küçükler büyüklerine her zaman saygı duyar.
Alevilikte, iyilik yapmak, sabırlı olmak ve öfkeden kaçınmak, emredilmiş. Bu eline, beline ve diline sahip olmak şeklinde söylenmiştir. Şartlar ne kadar zor olursa olsun bu ilkeye uyulması istenmiştir.
Alevilik sevgi temelinin üzerine kurulmuştur. Sevgi, saygı, hoşgörü, barış gibi ilklerin yaygınlaşması istenir. İnsana saygı en önemli ilkedir.
Alevilikte bu ahlaki kurallara uymayanlar düşkün denir. Düşkünler dedelerce uyarılır. iyilikle tembihlenir.
Edepli ve insanı kamil olması istenir. Bundan maksat kişinin, eline diline beline sahip olmasıdır.
Cem törenine katılmak için cemevine gelen Alevi-Bektaşiler, dedenin önünde halka şeklinde sıralanırlar. Dede, ilk önce dargın olanlar varsa onları barıştırır. Daha sonra cem törenine geçilir. Cemde her hizmet yapılmadan önce o hizmetin anlamını ifade eden bir Kur’an ayeti okunur. Böylece Yüce Allah’a (c.c.) olan inanç ve bağlılık yenilenmiş olur. İnsanlar cemde, yüzlerini dedeye dönerek ayakta dururlar.
- Cevap: Bu sayfada herhangi bir soru bulunmamaktadır.
Cem töreninin en önemli unsurlarından biri ikrardır. Bu törenin ayrılmaz bir parçası olan ikrar, kişiyi Alevi-Bektaşi yoluna bağlayan en önemli bağdır. İkrar; Alevilik-Bektaşilik yoluna girmek isteyen kişi tarafından verilen söz demektir. Bu söz; Alevilik-Bektaşiliğin gereklerine uymayı, kötü hırs ve arzulardan uzaklaşıp yönünü Hakk’a, gerçeğe dönmeyi ve iyi bir insan olmayı içerir.
Alevilik-Bektaşilikte ikrar, pire verilir. Pire verilen ikrar, Hz. Muhammed’e (s.a.v.) verilmiş sayılır. Hz. Muhammed’e (s.a.v.) verilen ikrar ise Allah’a (c.c.) verilen ikrardır. Buna “el ele, el Hakk’a ikrarı” da denir.
- Cevap: Bu sayfada herhangi bir soru bulunmamaktadır.
Alevi-Bektaşi kültüründe, mahşere yüzü ak, alnı açık olarak gidebilmek için cemde herkesin birbiriyle helalleşmesi, birbirinden razılık alması şarttır. Bu nedenle ceme katılanlara dede, “Allah eyvallah. Kabından döktüğün varsa doldur, ağlattığın varsa güldür. Yıktığın varsa kaldır. Doğru gez. Dost gönlünü incitme. Mürşide teslim-i rıza ol. Yalan söyleme, haram yeme, zina etme, elinle koymadığını alma, gözünle görmediğin, kulağınla duymadığın şeyi de söyleme…” diyerek uyarılarda bulunur.
- Cevap: Bu sayfada herhangi bir soru bulunmamaktadır.
Semah
Alevilik-Bektaşilikteki en önemli uygulamalardan ve cemdeki on iki hizmetten biri de semahtır. Semah, ceme katılanların, manevi coşku içerisinde aşkla ayakta ve müzik eşliğinde dönmeleridir. Alevilik-Bektaşilik kültüründe kadın ve erkekler birlikte semah dönerler. Semah hem cem töreninin önemli bir parçası hem de on iki hizmetten biridir. Bu nedenle semahsız bir cem töreni düşünmek mümkün değildir.
Semah esnasında bağlama eşliğinde deyişler okunur. Semah dönülürken el ele tutuşulmaz ve ayaklar da çıplak olur. Semaha katılanlar ya karşılıklı durarak ya da halka şeklini alarak dönerler. Ayrıca dedenin yani mürşidin olduğu yöne sırtlarını dönmemeye de dikkat ederler.
- Cevap: Bu sayfada herhangi bir soru bulunmamaktadır.
Musahiplik, Alevilik-Bektaşilik kültüründe yer alan temel kavramlardan biridir. Bu kavram sözlükte, ‘kardeşlik, yol kardeşliği’ gibi anlamlara gelir. Musahipliğe, “ikrar ve nasip alma” da denir. Alevilik-Bektaşilik kültürüne ait dinî bir kavram olarak ise musahiplik, iki ailenin yani evli iki erkek ile eşlerinin, aralarında uzlaşıp anlaşarak birbirlerine; Allah’a (c.c.) kul, Hz. Muhammed’e (s.a.v.) ümmet ve Hz. Ali’ye (r.a.) de bağlı olacaklarına dair söz vermeleridir. Alevi-Bektaşi kültüründe, iki aile birbirleriyle musahip olmak için kesin karar verdiklerinde onlar için bir musahiplik cemi düzenlenir.
- Cevap: Bu herhangi bir soru bulunmamaktadır.
Gülbank
İslam kültürüne ait bütün yorum biçimlerinde olduğu gibi Alevilik-Bektaşilikte de duaya büyük bir önem verilir. Dua, gülbank olarak da adlandırılır. Alevilik-Bektaşilik inancına göre insanlar günlük hayatta, kendi kelimeleriyle ve diledikleri şekilde Allah’a (c.c.) dua edebilirler. Çünkü dua, tamamen kul ile Allah (c.c.) arasında gerçekleşen bir iletişimdir. Alevilik-Bektaşilik kültürüne göre insanlar hem bireysel olarak hem de topluca Yüce Allah’a (c.c.) dua edebilirler. Topluca yapılan dualar ise genellikle cemevlerinde gerçekleşir. Cemevlerin- de, çoğunlukla cem yapılırken dede ve babaların öncülüğünde sık sık dua ve gülbank okumak Alevilik-Bektaşilik kültürünün ayrılmaz bir parçasıdır.
- Cevap: Bu sayfada herhangi bir soru bulunmamaktadır.
Esasen Alevi- Bektaşi kültürüne ait gülbanklar; şiirsel, yerleşik ve kalıp dua ifadeleri olarak da adlandırılabilir. Alevilik- Bektaşîlikteki bir gülbank örneğinde şu ifadeler yer alır: “Bism-i Şah Allah, Allah! Geldiğiniz yoldan, durduğunuz dardan, çağırdığınız pirden şefaat göresiniz. Darlarınız, divanlarınız kabul ola, muratlarınız hâsıl ola. Hakk’ın dergâhına yazılmış ola. Dârına durduk Ya Allah! Ya Allah! Ya Allah!.. Divanına durduk Ya Muhammedi Ya Muhammedi Ya Muhammedi.. Keremine sığındık Ya Ali! Ya Ali! Ya Ali!..”
Alevi-Bektaşilerin günlük hayatta çeşitli zamanlarda yaptıkları birçok gülbank vardır. Bunlardan biri şöyledir: “Bism-i Şah, Allah, Allah! Vakitler hayrola, hayırlar fethola. Şerler def ola. Yüce Allah dildeki dileklerimize, gönüldeki muratlarımıza vasıl eyleye. Milletimizin, devletimizin varlığını, birliğini, dirliğini sonsuz eyleye. Yüce Allah dualarımızı dergâh-ı izzetinde kabul eyleye…” Başka bir dua örneğinde ise şu dilek ve yakarışlar yer alır: “Allah Allah. (Allah bir Muhammed, Ali) Akşamlar hayır ola. Hayırlar açılıp bollaşa. Şerler def ola. Münkirler mat, münafıklar berbat ola. Meydanlar abad ola. Sırlar gizli, gönüller mutlu ve mesrur ola. Hak, Muhammed, Ali yardımcınız ola… Cenab-ı Hak münkir, münafık şerrinden, adüv mekrinden (düşman hilelerinden) bizleri hıfz-ı emande eyleye (koruya). Dertlerimize derman, hastalarımıza şifa, borçlarımızı eda nasip ve müyesser eyleye. Allah devlet ve milletimizin kılıcını keskin, sözünü üstün eyleye. Gökten hayırlı rahmetler, yerden hayırlı bereketler ihsan eyleye…Nur-ı Nebi, Kerem-i Ali, gülbank-ı evliya Hacı Bektaş Veli. Gerçek erenler demine hû.” 1
- Cevap: Bu sayfada herhangi bir soru bulunmamaktadır.
Bu olaydan kısa bir süre sonra da Yüce Allah (c.c.). Peygamberimize (s.a.v.) şu ayetleri vah- yeder: “Onlar kendi canları çekmesine rağmen yemeği yoksula, yetime ve esire yedirirler. Biz sizi Allah rızası için doyuruyoruz; sizden ne bir karşılık ne de bir teşekkür bekliyoruz. Çünkü biz, çetin ve belalı bir günde Rabb’imizden korkarız derler. İşte bu yüzden Allah onları, o günün fenalığından esirger, yüzlerine parlaklık, gönüllerine sevinç verir.”(2)
- Cevap: Bu sayfada herhangi bir soru bulunmamaktadır.
Alevilik-Bektaşilik kültüründe muharrem ayının oldukça önemli bir yeri vardır. Alevi-Bekta- şiler Kerbelâ Olayı’nın gerçekleştiği muharrem ayını “matem ayı” olarak nitelendirmektedirler. Bu ayda yas tutmaktadırlar. Hz. Hüseyin (r.a.) ve evladının yaşadığı acı olay nedeniyle muharrem ayının ilk on iki günü Hz. Hüseyin (r.a.) ve aile fertlerinin aç ve susuz bırakılmasının anısına, su içmemekte, kurban kesmemekte, her türlü eğlenceden uzak durmaktadırlar. Muharremin on üçüncü gününde ise Kerbelâ’dan sağ kurtulan Hz. Hüseyin’in (r.a.) oğlu Zeynelabidin’in hatırasına şükür kurbanı kesmekte ve aşure pişirip dağıtmaktadırlar.
- Cevap: Bu sayfada herhangi bir soru bulunmamaktadır.
“7. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı Gün Yayınları Sayfa 115-116-117-118-119-120-121-122-123-124-125-126 Cevapları” beğendiyseniz sosyal medyada paylaşabilir ve aşağıda bulunan emojilerle duygularınızı ifade edebilirsiniz 🙂
Yorum Yap